Todo é moi difícil antes de ser sinxelo salvo no relativo ao recibo da luz, que, en contra do que puidese parecer, é máis simple que a asa dun caldeiro. Para entender por que sobe a electricidade en España ou por que o seu prezo é escandalosamente alto en relación a outros países europeos non hai que pretender coñecer as reviravoltas dunha factura incomprensible ou aprender desde pequenos a diferenza entre a parte regulada da tarifa e a liberalizada, as peaxes do sistema, a potencia instalada ou o déficit tarifario. O que hai que saber é que o suposto mercado libre é unha milonga, un sistema oligárquico controlado por cinco empresas montado para que se forren en calquera circunstancia. Así de sinxelo.

Temos un ministro de Enerxía, Álvaro Nadal, que nos explicou unhas cantas razóns de por que o prezo da luz cabalga desbocadamente cara aos nosos petos e profetizou que o espectáculo hípico custaranos 100 euros máis ao ano. Di Nadal que o prezo sobe porque fai frío, non chove e fai vento, porque o petróleo é máis caro e porque Francia ten moitas nucleares pasando a ITV e cómpranos enerxía barata facendo que aquí suba. Súmese a isto que os consumidores teñen que pagar durante 25 anos unha débeda coas eléctricas de varios miles de millóns de euros e obteremos a resultante: a factura da luz será en xaneiro a segunda máis cara da historia.

Tal e como se ideou o sistema, o prezo final camiña sobre dúas patas. A primeira é a regulada, a suma dos impostos e do custo de transportar a electricidade desde onde se produce ata a lámpada do salón. Inclúe tamén algunhas partidas insólitas. Págase ás compañías pola súa capacidade, é dicir polas súas instalacións, produzan ou non. E compénsase ás grandes industrias por algo bautizado como custo de “ininterrumpibilidad”, máis de 500 millóns ao ano, por se nun momento de picos de consumo houbese que cortarlles o cable, algo que non se produciu en máis dunha década. Esta pata sobe o que lle dá a gana ao Goberno, que adoita ser pouco para disimular.

A segunda é a liberalizada, e determínase cunha poxa que antes era trimestral e agora é diaria. Se a lei da oferta e a demanda funcionase, en condicións meteorolóxicas favorables e de baixa demanda o prezo debería baixar coa mesma intensidade que sobe cando non o son. E como isto non ocorre, hai que deducir que todo é unha farsa e que a suposta competencia é unha broma xigantesca.

O propio mecanismo da poxa é alucinante. Unha vez que se establecen as necesidades de consumo, as eléctricas avanzan que megawatts poden ofrecer e de onde proceden. O prezo do megawatt sobe ou baixa ata que oferta e demanda casan. A custo cero entran nas poxas a enerxía nuclear (as centrais están amortizadas) e as renovables. Ordenadas de menor a maior prezo, séguenlles as centrais hidráulicas, as de gas de ciclo combinado e, finalmente, as térmicas alimentadas por carbón, as máis custosas. O prezo que se fixa é da enerxía máis cara en entrar ao sistema.

É lóxico pensar que, en condicións favorables, habería días nas que bastaría con usar a enerxía das nucleares e das renovables para atender ás necesidades previstas polo que o prezo tería que ser cero, pero isto nunca ocorre. Por que? Pois porque as eléctricas sempre se as arranxan para ofertar lixeiramente por baixo da demanda prevista para cubrir ese excedente con térmicas ou centrais de gas, que son as que acaban determinando o prezo. A trampa é permanente e ten ata un nome en inglés: os windfall profits ou beneficios caídos do ceo.

Funciónase igual noutros países? Pois non. Mentres que aquí o prezo se determina nun 80% polo mercado e un 20% a prazo, en Alemaña, por exemplo, a porcentaxe é xustamente o inverso. Os alemáns saben un ano antes (a prazo) o prezo ao que pagarán máis das tres cuartas partes da electricidade que consomen mentres que en España as poxas e as súas trampas son diarias.

Pero é que hai máis. Desde que España é exportadora neta de electricidade a factura da luz non deixou de crecer. Diso o ministro Nadal non di nada, loxicamente. A explicación hai que buscala nesas directivas europeas, moduladas segundo os intereses de Francia e Alemaña, que son as que aproveitan que toda a enerxía que importan non inclúa a inmensa maioría dos custos asociados. É dicir, os consumidores españois financian a enerxía barata que vendemos a maior gloria de franceses e alemáns, si, pero tamén das nosas compañías eléctricas que se aseguran a presenza neses mercados e dan saída ao seu exceso de potencia instalada.

Así que xa saben por que a electricidade en España é cara e o será máis nos próximos días e semanas. Porque non chove nin fai vento. Sinxelo.

https://blogs.publico.es/escudier/2017/01/19/la-gran-estafa-de-la-electricidad-en-espana/?fbclid=IwAR24EFvShZAs6ipNz7SES4S6L7AnFGkNuSv_pNpsuVj_6PSPGh9Q3s-rtLo