Que son as externalizacións? As externalizacións, empresas multiservizos, son as novas formas de precariedade laboral que gañan terreo ás ETT. Unha análise aproximativa do que explican coa súa loita As Kellys, os “riders” ou traballadoras de Servizos Sociais, entre moitas de servizos ou 'outsourcing', é ao día de hoxe unha modalidade de contratación na que as empresas delegan aspectos das súas actividades a outras empresas. Aínda que tamén se implementan de forma considerable en importantes servizos do sector público.

Respecto da contratación de sectores de traballadores coa finalidade de cedelos con carácter temporal a outras empresas, o que antes do ano 1994 era considerado “tráfico ilegal de man de obra”, coa regulación da entrada das Empresas de Traballo Temporal (ETT) ao mercado laboral comezou a ser unha realidade legalizada. Para iso, foi clave o rol dos gobernos de turno e a colaboración das direccións dos sindicatos maioritarios.

Desde entón as externalizacións, empresas multiservizos, son as novas formas de precariedade laboral que gañan terreo ás ETT. Unha análise aproximativa do que explican coa súa loita As Kellys, os “riders” ou traballadoras de Servizos Sociais, entre moitas estendéronse exponencialmente. O que comezou coa subcontratación dalgunhas actividades avanzou ata facelo coas actividades máis estratéxicas, podendo cubrir ata o 90% da actividade dunha empresa, incluída as súas actividades esenciais, segundo un extenso informe de UXT, un dos sindicatos culpables da situación. Isto á súa vez foi esporeado por un maior peso dos servizos na economía do Estado, en detrimento dos sectores produtivos.

Baixo as externalizacións, maior precariedade laboral

Os obxectivos (capitalistas) sintetízanse en tres palabras: eficacia, especialización e calidade. Estas tres “cualidades” -nunca cumpridas- esconden o que realmente sostén a verdadeira “rendibilidade” destas empresas: condicións de traballo de alta precariedade, elevadas taxas de temporalidade e rotación, traballo a tempo parcial, subrogacións dos contratos plenos de irregularidades, ritmos de traballo altísimos, alta taxa de accidentes de traballo, enfermidades profesionais non recoñecidas así como salarios por baixo do salario mínimo interprofesional (SMI). En poucas palabras, máis ganancias para os patróns a costa a sobreexplotación á clase traballadora.

As empresas e o Estado conseguen así a “flexibilización” dos recursos humanos co consecuente aforro de custos “”, burlando así a maioría das veces os dereitos que contempla a lexislación laboral.

A ecuación é sinistra. O discurso da “especialización e eficacia” dá como resultado o abaratamento brutal dos custos laborais. E a “calidade” dos servizos, se é que existe, está garantida polas dores das traballadoras e os traballadores cuxos corpos non cesan de padecer enfermidades profesionais, por suposto nunca recoñecidas.

As empresas que externalizan estes servizos a outras, poden ser ou ben a empresas existentes especializadas no servizo que se pretende subcontratar, as empresas creadas á sombra da empresa principal e con evidente conexión e dependencia desta, ou tamén as empresas “multiservizos” que amplían a súa oferta de servizos funcionando de facto como “axencias de colocación”.

A cesión ilegal de traballadores, é dicir, cando unha empresa que non é unha Empresa de Traballo Temporal (ETT) pon a disposición doutra empresa un traballador, limitándose a cedelo, é unha das figuras de fraude máis grave de todo o ordenamento laboral.

Se a externalización creceu como un virus, a resposta de sectores de traballadores e traballadoras tamén. Novos procesos de loita e organización acrecéntanse nos últimos anos. A súa experiencia e reivindicacións explican como ninguén que son as externalizacións, como actúan as empresas multiservizos e como se sofre a precariedade.

A loita actual das Kellys, as que limpan os hoteis, que foron externalizadas a empresas multiservizos. Na súa maioría pasaron do convenio de hostalería, onde cobraban por encima dos 1.000 euros, ao de multiservizos ou ao Estatuto dos Traballadores, onde reciben o SMI, pouco máis de 600 e en condicións brutais de precariedade e explotación. Por iso pelexan pola prohibición das externalizacións, a súa eliminación do convenio de Hostalería e a "Lei Kelly" para acabar coa precariedade.

Outro exemplo, as traballadoras e traballadores de Servizos Sociais. Desde fins do os '80 e '90 a maioría dos Concellos, ao externalizar estes traballos acabaron privatizando servizos públicos esenciais. As empresas externas benefícianse de contratos de concesión, que lles permiten funcionar en réxime de oligopolio e facturando uns custos sobredimensionados mentres que o Estado reduce os seus custos sobre un servizo que debe garantir. Un exemplo neste sector en Catalunya é CLECE, cuxo dono é Florentino Pérez, presidente do Grupo ACS (Actividades de Construción e Servizos, SA) e do Real Madrid C.F.

Tamén sectores da mocidade, como os chamados “Riders”, os ciclorepartidores de comida a domicilio das aplicacións móbil, obrigados a darse de alta como autónomos aínda que traballan como asalariados. O “falso autónomo”, cada vez máis estendido en múltiples sectores. Empresas como Deliveroo, Globo, Just Eat ou a  Nevera Roja contribúen a premer á baixa os salarios e as condicións dun dos sectores máis precarios da hostalería: a comida rápida a domicilio. A mesma McDonalds acordou con Globo externalizar o seu servizo de delivery.

ETT 2.0: novas formas de precariedade laboral

As empresas multiservizos (EMS), pertencen ás grandes empresas construtoras, entidades especializadas en xestión de recursos humanos e compañías de seguridade privada. Beneficiándose dun gran baleiro legal en relación á súa actividade, fomentan a temporalidade e a precariedade das condicións laborais das traballadoras e os traballadores.

As EMS entraron en auxe coa regulación das ETTs e expandíronse na mesma medida en que as ETTs perderon peso no mercado laboral, ao quedar unha serie de dereitos regulados como a igualdade salarial.

Mesmo a pesar de que as distintas modificacións que se introduciron á lei 14/1994 pola que se rexe, -en especial a partir do 2012-, que amplían as funcións e as competencias das ETTs, unha modificación feita en 2014 regula que estes contratos deben celebrarse “baixo as mesmas condicións e requisitos en que a empresa usuaria podería celebrar un contrato de duración determinada”.

Con todo, estas modificacións non cambian as condicións de precariedade das empresas de traballo temporal: os seus contratos ’lixo’ e a inestabilidade laboral seguen en curso. Aínda así, xorde a súa filla competidora: a subcontratación a través das empresas multiservizos, que dá vía libre a salarios máis baixos en relación aos que se poderían percibir da empresa, -baseado SMI-, e por fóra dos convenios sectoriais.

Isto débese, fundamentalmente, partir da Reforma Laboral de 2012 do Partido Popular, que modificou substancialmente a negociación colectiva, deuse prioridade á aplicación dos convenios de empresa en detrimento dos convenios sectoriais o que deu como resultado a proliferación de convenios de empresas multiservizos botando por terra anos de conquistas. Un recente informe de UXT dá conta da existencia de 273 convenios de EMS, afectando a máis de 60.000 traballadores.

A diferenza das empresas de traballo temporal, os traballadores e as traballadoras das EMS realizan xeralmente unha actividade de carácter permanente e sen as condicións económicas e laborais dos traballadores da empresa principal, segundo sostén o informe da UXT.

Por último pero non menos importante, o modelo de precariedade é inseparable da case nula sindicalización e organización entre os traballadores e traballadoras, e os grandes sindicatos, que deixan de lado aos sectores máis precarios. Doutra banda, as prácticas antisindicais das empresas son o pan de cada día, co obxectivo de afogar toda resistencia ás duras condicións impostas.

Cynthia Lub