Eu aproveitaba para explicalo nun post, que acompañaba doutros casos que coñecía. Un comentario colgado no post suxeríame que o problema estaba no mantemento: “Ao chegar ao mantemento é cando as administracións locais non son capaces de "rascarse" o peto. Porque é subida de impostos e non queren. Miles de casos existen. E de plantas abandonadas unha vez entregadas.“.
 
É evidente que os casos que comentaba o outro día non se axustaban a estes parámetros. O problema non é que a administración fose remisa a nada, nin que a xente non quixese. Os problemas xorden cando a xente paga e non hai servizo. En todo caso, creo que procede algunha reflexión adicional.
 
Para esta reflexión gustaríame enlazar co outro post destes días. Suponse que está nas antípodas porque se refire ao caso de Metrovacesa e o seu encaixe dentro dos distintos bancos. Metrovacesa é unha construtora crebada; ao non poder pagar a súa débeda os bancos quedan coa empresa e convértense nos seus donos. A partir deste momento, a permisividade da administración é total para non ocasionar danos e xerar beneficios para a entidade, que agora é unha parte do balance da entidade financeira. Temos as lexislacións necesarias para que non se teña que disolver, permítese que cada entidade utilice os datos que sexan necesarios para a súa conta de resultados….

E agora vou contar a experiencia que une os dous casos. É a experiencia de onde resido, pero é completamente extrapolable. Vivo en Culleredo (concello limítrofe á capital da provincia da Coruña). Esta é a foto do último recibo da auga (por chamalo dalgunha forma) do que dispoño e gustaríame centrarme nunha das partidas: a de saneamento. Quería sinalar tamén que o que pago pola depuradora (outro dos conceptos) vai para unha das compañías cuxa situación non está demasiado clara, tal e como suxerín no post do outro día.
 
Pero imos centrarnos no saneamento. Para entender o concepto, é importante que acudamos a unha páxina do concello; concretamente a páxina onde se anuncia a licitación do concurso de saneamento por un período mínimo de 20 anos. No concurso queda claro que os usuarios debemos pagar o custo total do servizo, sendo este custo o que a empresa cobra.
 
Cando falamos do custo de saneamento estamos ante un primeiro grave erro. Asúmese xeralmente que estamos a falar do que cobran as persoas que realizan os traballos, a enerxía consumida e a reposición das máquinas. É dicir, o custo de sanear. Como parece que todo o mundo asume que o custo é máis baixo mediante unha empresa privada (falsidade absoluta), non adoita pasar nada se o custo é a factura.
 
No apartado do contrato déixase claro que as instalacións e infraestruturas corren por parte do concello, así como as reparacións, substitucións, melloras… etc.  (Clausula 4). Por tanto o beneficiario do contrato pagará os soldos, as operacións de mantemento e a enerxía. A única información sobre custos que temos refírese á enerxía, cuxo importe ascendeu a 111.865,64 € en 2010.
 
Pero o que o importe que temos que pagar os consumidores do servizo inclúe todos os custos nos que incorra a concesionaria, os beneficios que teña e ademais: “O Canon da Concesión ten a súa orixe na diferenza entre as previsións do custo total de explotación do Servizo, incluído o beneficio industrial, e o rendemento que se prevé obter durante o prazo contractual”. Neste caso, un mínimo de 1.500.000 €. Non aparece en ningún lugar cal foi o canon final. Pero en todo caso debemos ter en conta que o custo para o usuario responde xa os gastos de saneamento propiamente devanditos, aos beneficios da empresa e agora a un diñeiriño para o concello. É importante entender isto porque a pregunta de: ¿podemos permitirnos o saneamento?; adquire outro significado. En todo caso comprenderase que me molesta que me digan que o problema é que non estou disposto a pagar o saneamento; (e menos cando finalmente non se produce).
 
No contrato especifícase claramente que houbo unha facturación de 570.000 € polo concepto de saneamento en 2011, que se esperaba que fosen 630.000 € en 2012 (tan só por subida de prezos). O custo para os usuarios é por tanto 630.000 € e non depende da baixada de soldos das reformas laborais nin dos investimentos que fagan os beneficiarios; depende do prezo que pagamos que é moito maior que o custo do servizo porque está lexitimado e o que pode ser que non o sexa tanto.
 
O concesionario foi Gestagua; esta empresa é filial do grupo Frances Saur. Este grupo foi vendido a un fondo por 1.000 millóns de euros en 2004. Tres anos despois o fondo de capital risco véndeo polo dobre a un consorcio liderado pola Caisse deas Dépôts et Consignations (CDC) nun 47%, a compañía de servizos ambientais Séché Environnement (33%) e o fondo de infraestruturas da aseguradora Axa (20%). ¿Saben quen paga todo isto? ¿Isto é o custo de saneamento?
 
Debemos de lembrar que cando un fondo pide 1.000 millóns pola venda do negocio está a valorar os fluxos de caixa xerados no futuro. É dicir, nos 1.000 millóns de 2004 tíñanse en conta os beneficios a futuro. Pero para ese comprador, os 1.000 millóns pasan a ser un custo e, por tanto, o custo de saneamento xa inclúe os custos do servizo, o canon ao concello, os beneficios do primeiro (que se cobran na compra) e agora todo iso supón un custo aos que hai que engadir os beneficios do segundo. Na segunda operación volve pasar exactamente o mesmo. Os custos para Sèché, Axa e CDC parten de 2.000 millóns. É evidente que en cada un dos pasos atoparémonos coa obrigación de pagar os custos do saneamento, pero tamén que o custo real é cada vez unha parte máis pequena.
 
Como en todos os casos, a débeda cárgase ao comprador. De tal forma que Saur entrou en problemas financeiros ao non poder pagar os 2.000 millóns de débeda e, ao final, como no caso de Metrovacesa, a empresa acábase quedando en mans da banca: Concretamente BNP e Natixis.
 
Curiosamente, as previsións de 2012 non se cumpriron, porque en lugar de presentar unha facturación de 0,26 €/m³ para consumos menores a 30 m³ por trimestre e 0,30 por encima, aprobouse en xaneiro de 2012 unha modificación para que aqueles que aforren auga paguen un importe inferior. Na noticia de prensa aparece que as persoas que consuman menos de 55 m³ ao trimestre terán unha rebaixa nos prezos do 30%; o cal é como moito falsear a información. Se queren obter información sobre os prezos poderían pensar que o mellor é comprobar a factura; pero non aparecen. Supoño que se poderán consultar na web de Gestagua: tampouco. Nas condicións do contrato de concesión aparece: “O Concello comunicaraas por escrito ao Concesionario, de forma que sexa facturado o servizo aos abonados de conformidade coas tarifas autorizadas. O Concello publicaraas na súa páxina web e as modificacións serán publicadas no Boletín Oficial da Provincia”, pero na web do concello tampouco aparecen. Finalmente, aparecen no bop de Coruña. Efectivamente, hai unha substancial rebaixa para os consumos inferiores a 30 m³ que pasan a ter un prezo de 0,12; a cambio dunha subida para os de maiores consumos e para os de zonas limítrofes ao concello. Mágoa que se esqueceron do famoso termo fixo de 5 € por dispoñibilidade de servizo que supón que con 16 m³ consumidos o custo ascende a 5+1,92, de tal forma que o custo é brutal.
 
E claro, o problema é que estamos ante un monopolio de manual, no que dous Bancos Xigantescos negocian cun concello as tarifas que se aplicarán a uns consumidores que non temos moi fácil o decatarnos nin tan sequera das tarifas. Esta situación parece que non é suficiente e mesmo se consegue aprobar unha ordenanza do servizo onde as concesionarias apenas teñen obrigacións e os usuarios temos ata que “Aboar as cantidades resultantes dás liquidacións que por erro, fraude ou avaria se lle poidan imputar ao usuario”.
 
E o peor é que non é só iso. Non é que estea a contribuír ao saneamento de BNP e NATIXIS; o problema é que ademais temos que pagar a outra empresa (neste caso: Xalo, Obras e Servizos, S.L.) que tamén cobra do concello polo mantemento e desatrancos da rede de saneamento. E todo isto por non falar de todos os que cobran desta factura (Ferrovial como concesionaria de BENS, ACS no do lixo, BNP e Natixis en subministración, depuración, mantemento dun contador ao que só miraron en anos, e un canon da Xunta que vai para que algunha empresa como Transportes Hermanos Pellejero e Hijos) estea a forrarse. Todos eles funcionan como monopolios de manual, sen ningún tipo de transparencia e coa coartada de que estamos a pagar a auga.
 
En definitiva, debemos ter en conta que o problema non é que as administracións se estean cortando á hora de cobrarnos; o problema, en realidade, é que cando cremos que estamos a pagar a auga en realidade estamos a pagar outro tipo de saneamentos que non responden ao que todo o mundo entende nestes discursos.
 
É máis, o problema segue sendo a merda que temos por todos lados; que termina converténdose nun custo para o consumidor, e que non temos posibilidade ningunha de frear.
 
Tomás Iglesias